TELESCOPEN VAN VROEGER
Van de 17e t/m 20e eeuw


WELKOM BIJ 'TELESCOPEN VAN VROEGER'

Deze website laat mijn collectie antieke telescopen zien, maar kijk ook even naar de pagina met astro-foto's, want antieke telescopen zijn om NAAR te kijken, moderne telescopen zijn om DOOR te kijken. Wil je de kijkers in het echt zien dan ben je welkom bij Stichting Volkssterrenwacht Philippus Lansbergen, Helm 3, 4331 CD in Middelburg. Daar zijn in het Hans Lipperheymuseum naast een flink deel van mijn eigen collectie kijkers ook nog een aantal andere telescopen te bewonderen. 

Mijn collectie bestaat uit lenzenkijkers en spiegelkijkers. De aanleiding om kijkers te verzamelen is het feit dat de eerste kijker ruim vierhonderd jaar geleden in mijn woonplaats Middelburg is uitgevonden en ik al jaren een passie heb voor de astronomie.


In het jaar 1608 demonstreerde de Middelburgse poorter Hans Lipperhey een goed werkend 'instrument om verre te sien' aan het hof van Prins Maurits in Den Haag. Vanaf de zogenaamde Mauritstoren waren de toren en klokken van Delft en Leiden heel goed te zien.

Omdat er tijdens de demonstratie veel diplomaten aanwezig waren om te onderhandelen over een vredesbestand met Spanje waar de Nederlanden al geruime tijd een onafhankelijkheidoorlog mee uitvochten, ging het nieuws van de nieuwe vinding als een lopend vuurtje door Europa.

In de zomer van 1608 had niemand een kijker, het jaar daarop zag je ze plots overal. Aanvankelijk als een soort 'gadget', maar al snel zorgden verbeteringen aan het ontwerp ervoor dat het instrument ook zinvol gebruikt kon worden voor de sterrenkunde.

 


Hans Lipperhey was omstreeks 1570 geboren in Wezel en overleed te Middelburg in 1619. Hij was brillenmaker in de Kapoenstraat, in een pand dicht tegen de Nieuwe Kerk aan. De naam van het pand: De Amandel Bale. Nadat hij in opdracht van Prins Maurits een drietal kijkers had gemaakt werd hij daarvoor rijkelijk beloond en kon daarop het huis van de buren kopen en doopte dat huis: 'In de dry Vare Gesichten'. Helaas bestaat het pand niet meer. 



De kijker van Lipperhey bestond uit een holle en een bolle lens. Vermoedelijk heeft het gebruik van een diafragma in hoge mate bijgedragen aan het succes van het ontwerp. Lenzen werden immers al honderden jaren gemaakt. Deze lenzen waren echter niet geschikt voor telescopen omdat ze niet perfect sferisch geblazen of geslepen werden. Voor brillen niet echt hinderlijk, maar een telescooplens wordt anders gebruikt. In een telescoop creëert een lens een beeldje en dat wordt door een tweede lens vergroot. De lenzen moeten dus perfect geslepen worden.

Recent onderzoek heeft aangetoond dat alle oude lenzen alleen in het centrum redelijk goed zijn. Door een diafragma te gebruiken dek je de slechte delen af waardoor de kijker wel gebruikt kon worden. 

Lipperhey heeft vermoedelijk het nut van het diafragma ontdekt.